تاریخچه خوشنویسی
از دیرباز ایرانیان به هنر خوشنویسی توجه داشته اند و مردم این سرزمین همواره کوشیده اند تا از این هنر در جهت زندگی بهتر استفاده کنند. کنده کاری های زیبا بر روی ظروف و به کارگیری خط و خوشنویسی، در معماری و زیباسازی بناها و ... نمایانگر آن است که ایرانیان، این هنر تزیینی ار جزییاز زندگی خود به شمار می اورند و در همه امور به نحو شایسته ای از آن بهره می گیرند. در کشور ایران خوشنویسی همواره با مکاتب و شیوه های هنری در مراکز و شهرهای عمده فرهنگی و هنری مانند شیراز، مینیاتور، تذهیب و سایر صنایع ظریفه همگام بوه و رشد داشته، اما تحول بنیادی خوشنویسی در ایران با مدد از ذوق قابل ملاحظه ای یافته است. خلاقیت هنرمندان خطاط ایرانی از نیمه دوم قرن 8 هجری به بعد صورت گرفته است.
خوشنویسی بخصوص پس از پذیرفتن اسلام به وسیله ایرانیان رو به تکامل نهاد و پس از گذشت قرن ها این میراث گرانبها که شناسنامه مردم ایران باستان است، همچنان مورد استفاده قرار می گیرند.
خطاطی در دنیای سنتی، پیوسته با تحول و نوآوری همراه بوده است. رقابتهای تجاری، تبلیغات اعم از آگهی ها و پوسترها، همچنین روزنامه ها و کتب و سایر نشریات، سینماها، کتابها، روزنامه ها و مسابقات، بیان جدید بصری را طلب می کردند.
اولین آثار چاپی تا اولین پوستر، نوشته در پیوند با کلام و حلقه واسطه میان محتوای پیام و گیرنده است. نوشته اگر چه در قالب خوشنویسی و یا تایپوگرافی ارائه شود در آثار گرافیکی حایز اهمیت است.
در پوسترها دو بخش می بینیم. که شامل تصویر و نوشته است. در تحولات پوستر همواره نوشته نقش و جایگاه ویژه ای داشته و تغییر آن در تغییر سبک های طراحی گرافیک موثر است. در آن زمان که گرافیک نوپا بود، احتیاچ به استفاده از چند کلمه و حرف بوده تا موضوع پوسترها را بیان کند. اگر از آن نقطه ابتدایی، گذر صدر سال تاریخ گرافیک را بررسی کنیم، در حال حاضر این روند چنان دچار تغییر شده که در یک اثر گرافیکی و پوستر، پیش از این 90 درصد فیگور و تصویر اهمیت داشته و 10 درصد نوشته، روند به صورت معکوس درآمده و هم اکنون نوشته، اهمیت بیشتری پیداکرده است. حتی بعضی از گرافیست های حرفه ای از خط به تنهایی آثار غنی چشمگیری را خلق کرده اند.
برای به باور رسیدن این امر می شود آثار گرافیک بسیاری را مثال آورد که تنها از خط و تایپوگرافی در آنها استفاده شده است اما به ندرت می توان آثار گرافیکی را پیدا کرد که به هیچ وجه از خط یا نوشته در آنها استفاده نشده است. این روندی است که در جهان شکل گرفته است و زمانی شکل می گیرد که خط و خوشنویسی وارد عرصه طراحی گرافیک می شود و در تقابل با تفکری قرار می گیرد که معتقد بود نمی شود از خط ایرانی گرافیکی استفاده کرد.
شروع گرافیک
گرافیک از اروپا وارد ایران شد، چون اساسا تکنیک چاپ از آنجا به ایران منتقل شد. در قرن 19 با گسترش صنعت چاپ در آلمان و کشورهای دیگر اروپایی اولین روزنامه منتشر شد.
در ایران در زمان محمد شاه قاجار با فرمان او به همت میرزا صالح شیرازی، اولین روزنامه پا به عرصه گذاشت که سنگی تکثیر می شد. متن اخبار آن هم به خط نستعلیق و عناوین خط ثلث بود.
بعد از ورود صنعت چاپ به ایران خط نوشتاری در روزنامه ها همان خط دست نویس سنتی خطاطان آن دوره بود. هنوز هم این روزنامه ها همان خط دست نویس سنتی خطاطان آن دوره بود. هنوز هم این روزنامه ها حتی با وجود تاثیرپذیری از روزنامه های غربی( از اواخر صفویه) تحت تاثیر صفحه آرایی و کتاب آرایی ایرانی بود. نشریات به خط های سنتی نسخ، ثلث، نستعلیق، تعلیق و ... به چاپ می رسید.
شاخص ترین حرکت در این زمینه را می توان به تلاشهای مکتب سقاخانه نسبت داد. در اواخر دهه 30 در نقاشی نوگرای ایران، جریانی ظهور کرد که به مکتب سقاخانه ای معروف شد. هنرمندان این مکتب با مراجعه به هنر عامیانه ای مذهبی به سرچشمه ای دست یافتند که امکان هرگونه ترکیب و تجزیه را به هنرمند می دهد. اثار این هنرمندان باعث تکامل و بسط خوشنویسی در هنر نوین ایران گردید. افرادی مانند حسین زنده رودی، پرویز تناولیف فرامرز پیلارام، گلپایگانی و ... حرکتی را آغاز کردند که چند سال طول کشید.
دست خط ها می توانند درباره شخصیت، حالات ذهنی، حوادث احساسی، هماهنگی بین دست و چشم یا حتی ساختار استخوانی که روی نجوه نگهداشتن قلم اثر می گذارد، اطلاعاتی بیان می کند.
زیبایی خط در زمان امضای قرارداد اصل اساسی است.
حضرت علی علیه السلام در باب خط نیکو می فرمایند:" نیکویی خط ،زبان دست است و روشنی درون( حسن الخط لسان الید و بهجه الضمیر)
در ادامه بیشتر بخوانید: