مقیاس

تمامی عناصر بصری می توانند  تاثیر یکدیگر را تعدیل کنند و تغییر دهند. در تعریف مقیاس می توان گفت:" اندازه ی شکل ها نسبت به یکدیگر را مقیاس گویند." 

عنصری کوچک به نظر نمی رسد مگر آنکه در مجاورت عنصر بزرگتری قرار گرفته باشد و میزان کوچکی آن بستگی به مقیاس آن با شکل های دیگر دارد.مثلا  

حروفی که ممکن است روی پوستری کوچک به نظر برسند؛ پشت جلد یک کتاب بسیار بزرگ جلوه کند. یکی از مهم ترین عواملی که در تعیین مقیاس در طراحی و هنر دخیل است اندازه بخش های مختلف شی است.

نشان دادن بعد سوم در بسیاری از آثار بصری متکی بر ایجاد نوعی خطای باصره است. کلیه تصاویر دوبعدی مانند تصاویر تلویزیونی، نقاشی، طراحی، عکاسی و فیلم بعد سوم را به طور مصنوعی و تلویحا القا می کنند. بهترین شیوه ی القای بعد سوم فن پرسپکتیو و همراه با آن چندین فن نظیر سایه زدن است که بر مبنای نحوه ی توزیع نور و سایه قرار گرفته است.

در فن عکاسی نیز پرسپکتیو واژه ای پرکاربرد است. عدسی دوربین عکاسی بسیاری از کیفیات چشم را داراست، از جمله القای مجازی بعد سوم، ولی چشم ادمی دارای میدان دیدی به مراتب وسیع تر از دوربین عکاسی است.

دنیایی که ما در آن زندگی می کنیم سه بعدی است ولی ابزاری که هنرمند به کار می گیرد، به ویژه آن دسته از هنرمندانی که با طراحی، نقاشی و هنرهای چاپی و ارتباطات بصری از جمله عکاسی سرو کار دارند، دوبعدی ( عدم وجود عمق یا ارتفاع) است.

اغلب هنرمندان هنرهای تجسمی درغرب به ویژه از اواخر سده ی چهاردهم تلاش نموده اند، تا با بهره گیری از روش های علمی گوناگون، به سطح دوبعدی کاغذ، بوم و یا تصویر جلوه ای سه بعدی ببخشند.

با این تدبیر تلاش شد تا ماهیت طبیعی فضایی که روی آن طراحی و یا ایجاد تصویر می نمودند نفی گردد و فضایی کاذب از محیط و طبیعت اطراف در آن ایجاد شود.

پرسپکتیو واژه ای لاتینی است و نخستین بار توسط بتیوس به هنگام ترجمه رساله " علم نور و بصر" ارسطو به کار گرفت. دیدن از ورای صفحه ای شفاف، تکرار همان مفهوم فضا از ورای یک پنجره رنسانس بود که این بار به صورت علمی و هندسی مطرح می شد، بدین گونه که مدل را در مقابل چهارچوبی که شیشه در آن قرار داشت، می نشاندند و سپس با نصب کاغذ نازکی روی شیشه، با نقطه چین موضوع را به روی سطح دوبعدی منتقل می کردند.

انواع پرسپکتیو

1- مقامی 

در این نوع به این شکل است که هنرمند با توجه به شخصیت سوژه و با اهمیت موضوع فضای بیشتری برای آن در نظر گرفته است و ترکیب مورد نظر را براساس آن شکل داده، که ساده ترین نوع پرسپکتیو است و نمونه های آن را در نقاشی های قهوه خانه ای ایران در شمایل مذهبی همواره پیکره امامان معصوم بزرگتر و تنومند تر از سایر افراد ترسیم می کنند.

2-پرسپکتیو با شدت بخشی به کنتراست

بسیاری از هنرمندان با ایجاد اختلاف در میزان شدت تاریکی یا نور در سطح دوبعدی عمق و فضا ایجاد کرده اند، تراکم تاریکی در پلان اول موجب می شود که شبکیه چشم دریافت بیشتری از جسم، به نسبت دیگر اجزا کند و بدین ترتیب عمقی کاذب در سطح القا گردد.

3- اختلاف رنگ

دید انسان نسبت به طیف های رنگی خالص و شفاف حساسیت بیشتری نشان می دهد و این دسته از رنگ ها تاثیر بلاواسطه ای روی شبکیه چشم دارند، برعکس به هر میزان از خلوص رنگ کاسته شود و یا مثلا با سفید و یا لایه های خاکستری ممزوج گردد، روی شبکیه چشم کمتر تاثیر می گذارند.

4- ژرف نمایی با بهره گیری از صراحت و ابهام

صراحت و ابهام در سطح دوبعدی می تواند ایجاد عمق نماید بدین معنی که هر قدر شی و یا موضوع در تصویر دارای صراحت باشد، جلوتر به نظر می رسد و به عوض چنانچه از صراحت شکل کاسته شود، دورتر به نظر خواهد آمد.

5- ژرف نمایی با اختلاف اندازه و قطر خط

که هرگاه دو شی یا دو سوژه با یک خط به گونه ای قرار بگیرند که دو شی با اندازه متفاوت را به تصویر بکشند گویند.

در ادامه می توانید بیشتر مطالعه کنید:

1- شناخت رنگ2           2-شناخت رنگ1            3-آبرنگ            4- پاک کن در سیاه قلم            5-  نکات مهم در رنگ روغن