آنچه باید درباره ترکیب بندی بدانیم

برای سامان بخشیدن به یک طرح یا اثر تجسمی توجه به چگونگی ترکیب کردن عناصر بصری و اجزای آن از مهم ترین مراحل کار یک هنرمند است.

چرا که یک ترکیب موفق هم در جلب توجه مخاطب و بیننده موثر است و هم در رساندن پیام بصری مورد نظر هنرمند به مخاطب و در واقع ترکیب عاملی است که با سامان بخشیدن موثر به چگونگی چیدمان و نظم عناصر بصری در یک فضا و کادر مشخص براساس ذهنیت هنرمند و روابط تجسمی، سبب می شود تا مخاطبان آن بتوانند به طرز موثری با آن ارتباط بقرار کنند. 

از این نظر ترکیب یک اتفاق یک جانبه از سوی هنرمند نیست، بلکه ارتباطی است دوجانبه که به واسطه ی وجود عناصر و کیفیات بصری و شناخت و تجربه ی کافی هنرمند شکل می گیرد.

در یک ترکیب موفق اجزا از کل اثر قابل تفکیک نیست. زیرا یک اثر واحد یافته معنایی فراتر و کلی تر از اجزای خود دارد. همان طور که وقتی دو یا چند رنگ با هم مخلوط شوند رنگ جدیدی به دست می آید که مستقل است و تاثیر و بیان ویژه خود را دارد. بنابرین، ترکیب علاوه بر گردآوردن عناصر و ساماندهی آن ها طبق قوانین بصری متضمن و مکمل محتوای اثر نیز می باشد.

زمینه و کادر 

در یک ترکیب وجود زمینه برای ایجاد ارتباط بصری میان عناصر و معنی دار شدن شکل ها الزامی است. 

زیرا بدون وجود زمینه، شکل نخواهد توانست معنی خود را به مخاطب منتقل کند. در عین حال، وحدت بخشیدن به عناصر بصری بدون وجود زمینه که به صورت کادر یا فضای کلی اثر نیز می تواند تصور شود، امکان پذیر نیست. زیرا بدون درنظر گرفتن ارتباط میان عناصر بصری و کادر، ترکیب نمی تواند به وجود بیاید و در نهایت ترکیب و سامان بخشی به عناصر بصری در ارتباط با شکل کادر است که انجام می شود. به همین ترتیب بسته به این که کادر مستطیل، مربع یا مدور باشد، ترکیب خاص خود را خواهد داشت.

علاوه بر کادر که ساختار اصلی اثر در ارتباط با آن شکل می گیرد، وجود سه عامل در به وجود آوردن یک ترکیب موفق بصری الزامی است:

1- وجود تعادل بصری

2- وجود تناسب و هماهنگی میان عناصر مختلف یک ترکیب

3- وجود رابطه هماهنگ اجزا با کل و با موضوع اثر.

در بسیاری از آثار ترکیب ها براساس ساختارهای هندسی شکل می گیرد. هنرمندان دوره ی رنسانس ساختار ترکیب بسیاری از اثار خود را براساس اشکال هندسی مثلث، دایره و چند ضلعی به وجود آوردند. آن ها برای ایجاد یک ساختار مستحکم و متعادل زیر ساخت ترکیب آثار خود را براساس شکل های هندسی ساخته اند. در آثار نقاشی قدیمی ایرانی نیز استفاده از زیرساخت منحنی و دایره مرسوم بوده است.

انواع ترکیب

به طور کلی می توان از دو نوع ترکیب قرینه و ترکیب غیرقرینه نام برد. در ترکیب قرینه شکل ها و عناصر اصلی ترکیب با توجه به محورهای افقی، عمودی و مورب که کادر را به دو قسمت مساوی تقسیم می کنند، ساماندهی می شوند. این ترکیب ساده ترین توازن بصری را به وجود می آورد.

در ترکیب غیرقرینه عناصر و شکل های اصلی ترکیب نه براساس محورهای عمودی، افقی و مورب وسط کادر، بلکه براساس ارزش های بصری خودشان( رنگ، تیرگی، روشنی، بافت و بزرگی و جهت شکل ) در کادر قرار می گیرد.

در ادامه بیشتر بخوانید:

1-چهار ربع درآمدی     2- طراحی فیگور    3- دایره رنگی    4- تمثیل در کسب و کار   5- تناسبات چشم