پرسپکتیو

به آن علم مناظر یا مرایا گفته می شود. نخستین بار از واژه ای لاتینی گرفته شده است به معنی" دیدن از ورای صفحه ای به کار گرفته شد. 

در دوره رنسانس رساله علم نور و بصر ارسطو بود.

دیدن از ورای صفحه ای شفاف، تکرار همان مفهوم فضا از ورای یک پنجره رنسانس که این بار به صورت علمی و هندسی مطرح می شد، بدین گونه که مدل را در مقابل چهارچوبی که شیشه در آن بود منتقل می کردند.

کشف پرسپکتیو

کشف پرسپکتیو با دوران رنسانس هم قرن بود؛ با کشف پرسپکتیو و سه بعد نمایی از دوره جدید بر نقاشی مسلط می شود. کار هنرمند رنسانسی ابداع مجدد طبیعت و گذشته تنها نقاشی یونانی انسان و حتی خدا با تفسیری انسان مدارانه از تمامی جلوه ها و نظم طبیعی عالم بود.  پرسپکتیو می تواند عقل جزوی را بر فضا مسلط سازد. به عبارت دیگر از انسان به عنوان وجود اصلی و مرکزی تصویری عظیم ارائه کرد که فضا را باید در ارتباطی که با او دارد سنجید.

مفهوم واژه

پرسپکتیو علمی است که براساس قوانین و اصول هندسی که به وسیله آن دوری و نزدیکی اجسام را نشان می دهند. با رعایت این اصول در طراحی می توانیم تناسب واقعی اجسام در فواصل مختلف را به نحوی نشان دهیم که تناسبات اصلی آن ها مشابهت داشته باشند.

روی صفحه دوبعدی معمولا پرسپکتیو و قوانین آن را به کار می برند. در واقع برای نشان دادن فضای سه بعدی به دست آمده و عمق کاذب و بعد مجازی ایجاد شده می تواند تصویری از فضای این قوانین با استفاده از خطای دید سه بعدی را بدهد. می توان گفت پرسپکتیو نگاهی است که معمولا از جهان بیرون یعنی عالم محسوسات مادی آغاز می شود و سپس به درون نگری راه می برد.

پرسپکتیو ترسیمی

در پرسپکتیو ترسیمی اشیا در صفحه ای مسطح چنان که دیده می باشد، در واقع یک نظام می شوند ترسیم می شوند و نه چنان که واقعا هستند که مانند حاصل کار دوربین عکاسی هندسی است که اندازه ها و فواصل اشیا و اجسام با مقایسه و چگونگی قرار گرفتن آن ها در جلو و عقب یکدیگر به دست می آیند.

موضع، تقارب متوازی، سایه روشن و بافت از ویژگی های این پرسپکتیوها هستند. این نوع پرسپکتیو بنا بر موقعیت ناظر، اندازه و فاصله او تا موضوع، انواع مختلفی پیدا می کند که همه بر این پایه استوار هستند که تمام نقاط موازی هم به نقطه ای که روی خط دید قرار می گیرد، می رسند. 

اشیایی که روبروی دید هستند و بزرگترند و هم اشیایی که عقب ترند و کوچکترند؛ نقاط گریز و ناظر در محل خاصی قرار می گیرند که به پرسپکتیو معنی و مفهوم می دهند.

از روی پرسپکتیو می توان محل ناظر را تعیین کرد. مثال اگر پرسپکتیو در حالتی باشد که از پایین سوژه را ببینیم که در ارتفاع بالایی قرار دارد به این گونه پرسپکتیو " نمای دید مورچه" می گویند؛ اگر از بالا به سوژه نگاه کنیم " نمای دید پرنده" گویند. از پرسپکتیو به زاویه دید تعبیر می شود.

انواع پرسپکتیو 

الف- پرسپکتیو یک نقطه ای

در این نوع پرسپکتیو تمامی اشیا موجود در طرح از نظر مشاهده کننده در یک خط و موازی هستند و این نوع از پرسپکتیو ساده و دارای سرعت ترسیم بالا و اندازه گیری راحت تر است. این نوع پرسپکتیو دید کاربری محدودی دارد و تمامی خطوط موازی به یک نقطه گریز می روند. در این نوع پرسپکتیو در صورت دنبال کردن خطوط می بینیم که در دورترین نقطه به یکدیگر می رسند.

ب- پرسپکتیو دو نقطه ای

که این نوع پرسپکتیو دو نوع دسته بندی داریم 

     1- پرسپکتیو دو نقطه ای با ایجاد فضا: که در این نوع از پرسپکتیو از عناصری همچون درختان برای ایجاد بار منفی استفاده می شود و قسمتی از بنا که به زمین متصل می شود؛ دارای رنگ تیره تر است، در این نوع با استفاده از انعکاس بنا بر روی زمین می توان حس باران باریدن و بارش باران را القا کرد.

و نقا فلورانسی در نیمه اول قرن پانزدهم پرسپکتیو در نقاشی را ابداع کرد.

      2- پرسپکتیو دو نقطه ای دید پرنده: در این نوع پرسپکتیو هیچگاه آسمان رسم نخواهد شد؛ زیرا از دید پرنده و انسانی که در هواپیما است نگاه می شود. 

پس از بالا به پایین نگاه می شود، در پشت بنا با فضای سبز ایجاد بعد می کنیم. بیشتر مسیرها و بام خانه ها و ... در این نوع از پرسپکتیو نمود پیدا می کند.

ج- پرسپکتیو سه نقطه ای

در این نوع از پرسپکتیو سه دسته خط وجود دارد که هر کدام از این خطوط به نقطه گریز خود می روند. این پرسپکتیو برای نشان دادن ارتفاعات عمودی به کار می رود و جسم یا سوژه باید در مخروط دید قرار داشته باشد. اغراق در این پرسپکتیو خودنمایی می کند.

در ادامه همراه باشید با مطالعه مطالب بیشتر:

1-سایه جمعی       2- سیب خوب در بشکه های بد   3-بایدهای نقاشی آبرنگ   4-روش ایجاد بافت در طراحی    5-  آنچه باید درباره ترکیب بندی بدانیم