ژرف نمایی

ژرف نمایی برای نشان دادن بعد سوم در بسیاری از آثار بصری متکی هستیم بر ایجاد نوعی خطای باصره . 

کلیه تصاویر دوبعدی مانند تصاویر تلویزیونی، نقاشی، طراحی، عکاسی و فیلم بعد سوم را به طور مصنوعی و تلویحا القا می کند. 

بهترین شیوه برای القای بعد سوم فن پرسپکتیو و همراه با آن چندین فن نظیر سایه زدن است که بر مبنای نحوه ی توزیع نور و سایه قرار گرفته است.

در فن عکاسی، پرسپکتیو عنصر غالب است. عدسی دوربین عکاسی بسیاری از کیفیات چشم را داراست. از جمله القای مجازی بعد سوم، ولی چشم آدمی دارای میدان دیدی به مراتب وسیع تر از عدسی دوربین عکاسی است.

دنیایی که ما در آن زندگی می کنیم سه بعدی است ولی ابزاری که هنرمند به کار می گیرد به ویژه ان دسته از ههنرمندانی که با طراحی، نقاشی و هنرهای چاپی و ارتباطات بصری از جمله عکاسی سروکار دارند، دوبعدی ( عدم وجود عمق یا ارتفاع) است.

اغلب هنرمندان هنرهای تجسمی در غرب به ویژه از اواخر سده چهاردهم تلاش کرده اند تا با بهره گیری از روش های علمی گوناگون به سطح دو بعدی کاغذ، بوم و یا تصویر جلوه سه بعدی بدهند.

با این تدبیر تلاش شد تا ماهیت طبیعی فضایی که روی آن طراحی و یا ایجاد تصویر می نمودند نفی گردد و فضایی کاذب از محیط مصنوع و طبیعت اطراف در آن ایجاد شود.

پرسپکتیو یک واژه لاتینی است و نخستین بار با ترجمه رساله " علم نور و بصر" ارسطو به کار گرفته شده است. 

در دوره رنسانی پرسپکتیو به معنای"دیدن از ورای صفحه ای شفاف" این نام را به خود گرفته است.

دیدن از ورای صفحه ای شفاف،تکرار همان مفهوم فضا از ورای یک پنجره رنسانس بوده است که این بار به صورت علمی و هندسی مطرح می شد به گونه ای که مدل را در مقابل چهارچوبی که شیشه در ان قرار داشت می نشاندند و سپس با نصب کاغذ نازکی روی شیشه، با نقطه چین موضوع را به روی سطح دوبعدی منتقل می کردند. 

انواع پرسپکتیو( ژرف نمایی)

1- مقامی

در این صورت هنرمند با توجه به شخصیت سوژه و با اهیمت موضوع فضای بیشتری برای آن در نظر گرفته است و ترکیب مورد نظر را براساس آن شکل داده، که ساده ترین نوع ژرف نمایی است . 

در نقاشی های قهوه خانه ای ایران در شمایل مذهبی همواره پیکره ی امامان معصوم بزرگتر و تنومندتر از سایر افراد ترسیم شده است.

2- پرسپکتیو با شدت بخشی به کنتراست

بسیاری از هنرمندان با ایجاد اختلاف در میزان شدت تاریکی یا نور در سطح دو بعدی عمق و فضا ایجاد کرده اند، تراکم تاریکی در پلان اول موجب می شود که شبکیه چشم دریافت بیشتری از جسم، به نسبت دیگر اجزا کند و بدین ترتیب عمقی کاذب در سطح القا گردد.

3- اختلاف رنگ

دید انسان نسبت به طیف های رنگی خالص و شفاف حساسیت بیشتری نشان می دهد. این دسته از رنگ ها تاثیر بلاواسطه ای روی شبکیه چشم دارند. برعکی به هر میزان از خلوص رنگ کاسته شود و یا مثلا با سفید و با لایه های خاکستری ممزوج گردد روی شبکیه چشم کمتر تاثیر می گذارند.

4- ژرف نمایی با بهره گیری از صراحت و ابهام

صراحت و ابهام در سطح دو بعدی می تواند ایجاد عمق نماید و بدین معنی که هر قدر شی ای و یا موضوعی در تصویر دارای صراحت باشد، جلوتر به نظر می رسد و به عوض چنانچه از صراحت شکل کاسته شود دورتر به نظر می رسد.

5- ژرف نمایی با اختلاف اندازه و قطر خطوط

اختلاف اندازه و یا اختلاف موجود در قطر خطوط موضوع در کل تصویر سوژه متفاوت است.

در ادامه بیشتر بخوانید:

1- ریتم و سکون             2-بافت و حرکت در طراحی       3-نور در طراحی       4- سطح در طراحی    5- ریتم در طراحی