پرکاربردترین خطوط فارسی ایرانی2

خط یکی از اختراعات بسیار مهم در بین انسانها بوده که برای انتقال پیام و مفاهیم به کار می رود. این پدیده نه تنها ابزاری برای ارتباط بین انسانهاست بلکه به عنوان یکی از مهمترین دستاوردهای فرهنگی و هنری بشریت شناخته می شود. در همین راستا باید بدانید که هنر خوشنویسی هم که تحت تاثیر اختراع خط شکل گرفته نمایانگر تصورات و احساسات انسان بوده و هیچوقت نمی توان از آثار ذهنی خوشنویسی غافل شد، در واقع این هنر همواره به عنوان پلی میان گذشته و حال، ارزش ها و اعتقادات هنر و علم نشاخته می شود.

همچنین بیانگر خلاقیت نسل های مختلف بوده و هنری اصیل، ماندگار و ارزشمند به شمار می رود. علاوه بر آن خوشنویسی نمادی از اصالت، زیبایی شناسی و توجه به جزییات است. به همین دلیل شناخت انواع سبک های خوشنویسی که نشان دهنده غنای فرهنگی و هنری جامعه است، برای بررسی ویژگی های تاریخی و فرهنگی اهمیت ویژه ای دارد.

* خط تعلیق

واژه تعلیق در ابتدا ما را به یاد کلمه معلق می اندازد اما به طور کلی تعلیق آویختن چیزی به چیز دیگر است که در معنای کلی روایتگر پیچیدگی این سبک نوشتاری می باشد اگر بخواهیم به سه راغ یکی از اصیل ترین سبک های نوشتاری برویم این سبک یعنی خط تعلیق با ظرافت و پیچیدگی های منحصر به فرد خود جایگاه ویژه ای دارد.قدمت تعلیق به قرن 7 هجری قمری باز می گردد که در آن زمان برای تنظیم احکام حکومتی به کار می رفت و از ترکیب خطوط نسخ، ثلث و رقاع به وجود آمده است. علاوه بر آن خط تعلیق در نگارش انواع متون، از جمله نگارش قرآن دیوان های شعر ،ابلاغ فرمان ها و اسناد رسمی کاربرد داشته و به عنوان یکی از خطوط مهم در تاریخ خوشنویسی شناخته می شود. 

در طول تاریخ خوشنویسان بسیاری در زمینه خط تعلیق به خلق آثار زیبا و ماندگار پرداخته اند. از جمله این افراد می توان به سلطانعلی مشهدی، یاقوت مستعصمی، درویش عبدالمجید طالقانی و عمادالکتاب اشاره کرد.

* خط کوفی

یکی از قدیمی ترین و زیباترین انواع خطوط خوشنویسی است که ریشه های آن به دوران پیش از اسلام بازمی گردد. خوب است بدانید خط کوفی با هندسه منظم و اشکال هندسی مشخص خود به عنوان نماد فرهنگی و هنری جهان اسلام در طول تاریخ شناخته می شود. به بیان دیگر، می توان گفت که این خط ظاهری منظم و متقارن دارد و بیشتر برای نگارش متون مذهبی و ادبی کاربرد دارد.

هرچند که از قرن پنجم هجری در کتیبه نگاری، صنعت پارچه و تزیینات ظروف نیز آثاری از خط کوفی به چشم می خورد و جایگاه آن را در بیان هنر خوشنویسی و ارتقا فرهنگی جامعه نشان می دهد.

* خط نسخ

یکی از زیباترین و پرکاربردترین خطوط خوشنویسی است که ریشه های آن به خط کوفی بازمی گردد. همچنین جایگاه ویژه ای در دنیای خوشنویسی و نگارش متون مذهبی به ویژه قران کریم دارد. به طوری که تاکنون هیچ خطی به اندازه خط نسخ در نگارش قران کریم مورد استفاده قرار نگرفته است. همین امر نشان دهنده اهمیت آن در فرهنگ اسلامی و انواع سبک های مختلف خوشنویسی دارد.

از نظر مشخصات بصری این خط دارای حروف گرد و منحنی بوده که به نوشته ها ظاهری آرام تر و نرم می بخشد. این ویژگی نه تنها زیبایی بصری خط نسخ را افزایش می دهد. بلکه خوانایی آن را به طرز چشمگیری بهبود می بخشد. در واقع حروف نگارش شده در این سبک خوشنویسی به صورت پیوسته و متصل به هم نوشته می شوند که از لحاظ زیبایی و خوانایی در سطح بالایی قرار دارند. امکان نگارش کتب علمی و ادبی، متون مذهبی ، تزیین و تذهیب و نگارش اسناد و مکاتبات عادی از جمله کاربردهای این خط به حساب می آیند.

* خط محقق

این خط از پرکاربردترین انواع خوشنویسی است که به دلیل ویژگی های خاص خود همچون کلمات بزرگ، فاصله های منظم و طراحی ساده و یکدست توجه بسیاری از خوشنویسان را به خود جلب کرده است. این خط دارای حروف پرپیچ و خم بوده و به دلیل زاویه تیز و شکسته حروف، در نوشته ها ظاهری خاص و منحصربه فرد ایجاد می کند. علاوه بر آن حروف نگارش شده در خط محقق به صورت متصل و پیوسته نوشته می شوند و فاصله بین آنها کمتر از سایر خطوط است. همین موضوع باعث یکپارپکی و هماهنگی آن در هنگام نوشتن می شود.

گزینه مناسبی برای خلق آثار هنری و کتیبه های تاریخی محسوب می شود.در واقع چون این خط نشان دهنده ی تلاقی هنر و علم در خوشنویسی است، همچنان الهام بخش هنرمندان و پژوهشگران درحوزه های مختلف هنری می باشد. از این خط برای نگارش تذهیب و تزیین کتب، تهیه تابلوهای خوشنویسی واسناد تاریخی محسوب می شود.

* خط ریحان

یکی از زیباترین و ظریف ترین خطوط خوشنویسی بوده که زیرمجموعه ای از نسخ محسوب می شود. از طرفی این خط نوشتاری به دلیل طراحی خاص حروف و ترکیباتی که دارد، شباهت زیادی به خط محقق داشته ولی از لحاظ ظرافت در خطاطی حروف در جایگاه بهتری دارد. 

در واقع خط ریحان یکی از منحصربه فردترین خطوط خوشنویسی فارسی است که در آن ترکیبی از ظرافت و نرمی به وضوح دیده می شود.همچنین به دلیل ویژگی های بصری خاص و اجرای دشواری که دارد، توجه هنرمندان بسیاری را به خود جلب کرده است.

تمامی حروف در خط ریحان به صورت کشیده و نازک نوشته می شود و ظرافت و زیبایی خاص در نوشته ایجاد می کند. علاوه بر آن این خط به صورت جدا و منفصل در کنار هم قرار می گیرند تا ظاهری مرتب و منظم را در نوشته ایجاد کنند.

همین مساله به خوانایی و زیبایی این خط می افزاید. در واقع برخلاف خطوطی مانند نسخ و شکسته که دارای حروف گرد و منحنی هستند، حروف خط ریحان بیشتر به شکل مستطیلی و کشیده طراحی می شوند. به همین دلیل به راحتی می توان آن را از سبک های خوشنویسی تشخیص داد.

* خط ثلث

 از دیگر خطوط مطرح هنر خطاطی می باشد که زیبایی خاص خود را دارد. در واقع زیبایی و ظرافت خاص آن سبب شده در هنرهای مختلف به ویژه در تزیینات، کتیبه نگاری، خلق تابلوهای هنری، معماری و نگارش آیات و احادیث کاربردهای فراوانی داشته باشد. علاوه بر آن این خط به خط نسخ شباهت زیادی داشته، اما با تفاوت های قابل توجهی در ارتفاع و پیچ و تاب حروف همراه است. 

* خط توقیع

 از جمله خطوط زیبای هنر خوشنویسی است که در قرن چهارم هجری ابداع شده است. در آن زمان این خط به عنوان یک نوشتار رسمی به ویژه در امضای فرمان ها و اسناد حکومتی مورد استفاده بوده، به همین دلیل نام ان خط توقیع نام گرفته است. 

این خط از خط ثلث مشتق شده و شباهت بسیاری به آن داشته و اما در برخی ویژگی ها با آن تفاوت هایی دارد. به طور مثال، حروف در خط توقیع درشت تر از خط ثلث هستند و قوس ها انحنای کمتری دارند. این ویژگی ها باعث می شود تا خط توقیع جلوه ای خاص و متمایز داشته باشد.

* خط رقاع

یکی دیگر از زیباترین و کاربردی ترین سبک های خوشنویسی است که در نگارش نامه ها، متون روزمره و همچنین در تالیف کتاب ها به جز قرآن و ادعیه مورد استفاده قرار می گیرد این خط در قرن سوم هجری قمری توسط خوشنویس بزرگ، ابن مقله ابداع شده و به سرعت به یکی از محبوب ترین و مهم ترین خطوط در خوشنویسی تبدیل شده است. مشتق شده از خط نسخ است ولی حروف ان ساده تر و خواناتر می باشند، به همین دلیل از آن برای نگارش نامه ها و متون غیررسمی استفاده می شود. به دلیل سادگی در نوشتن کارایی بالایی در انجام کارهای روزمره دارد.

در ادامه مطالب بیشتر را مطالعه کنید:

1- پرکاربرد ترین خطوط فارسی ایرانی (1)     2- کاغذ    3- مدادرنگی استدلر    4-مدادرنگی آرتیست     5- نکات مهم در خرید مدادرنگی    6-  ویژگی های مدادرنگی  

ما را در آپارات دنبال کنید:

قسمت اول       قسمت دوم         قسمت سوم          قسمت چهارم       قسمت پنجم          قسمت ششم        قسمت هفتم