حجم در طراحی
حجم یک عنصر از عناصر بصری است که دارای سه بعد طول، عرض و عمق است.
حجم سطحی است که در فضا حرکت می کند و از جهت سطح خود در عمق گسترش یافته است.
یک حجم ممکن است دارای نظم هندسی باشد یا از فرم نامنظم تشکیل شده باشد. حجم ها از توسعه و بسط سطوح اصلی مثلث، مربع و دایره تشکیل شده اند مانند مکعب، مخروط و کره .
حجم های نامنظم از سطوح نامشخصی بوجود آمده اند مانند صخره و قطعه سنگ.
شکل وابسته به سطح است و فرم وابسته به حجم است. حجم توپر دارای واقعیت بیرونی است و حجم توخالی دارای واقعیت درونی و بیرونی است.
معمولا همه اشیا مادی در طبیعت دارای حجم هستند. همان طور که سه شکل دایره، مربع و مثلث به عنوان اشکال پایه برای سطح نام برده شدند، دایره ، مکعب و هرم را نیز می توان به عنوان اجسام هندسی پایه نام برد.
این سه حجم به طور کاملا منظم به ندرت در طبیعت دیده می شود. حرکت سطح در جهات مختلف می تواند حجمی را به صورت مثبت یا منفی شکل دهد و یا بخشی از یک حجم را به نمایش بگذارد.
حجم عنصر اصلی کار مجسمه سازان است. ارزش و اهمیت حجم به تمام و کمال در مجسمه سازی و کار با حجم است که ظاهر می شود. به ویژه با توجه به قابلیت های مختلف مواد در شکل پذیری، رنگ، بافت، جنسیت و ارزش های متنوع بصری در مجسمه سازی و کار با حجم است که مطرح می شود.
نمایش حجم و فضا و روابط متقابل آن با فضای پیرامونش اصل مهم مجسمه سازی است.
نقش برجسته که از یک سمت بسته و محدود است به حجمی گفته می شود که در آن اشیا و پیکره ها به صورتی کم و بیش برآمده از سطح به نمایش در آمده باشند. نقش برجسته گاهی حالتی تزیینی برای سطوح معماری دارد و معماری نیز متقابلا همین حالت را برای برجسته به عهده دارد. در مجموع نقش برجسته حالتی بینابینی میان نقاشی و مجسمه سازی دارد.
در هنر تجسمی یک نقطه را در سه بعد گسترش دهیم و یا یک خط را در جهت های مختلف حرکت دهیم، تجسمی از حجم بوجود می آید.
به همین جهت در هنر تجسمی حجم ممکن است همیشه ملموس و مادی باشد ولی از نظر بصری وجود داشته باشد که در این صورت می توان به آن حجم مجازی گفت.
همان طور که سه شکل دایره، مربع و مثلث به عنوان اشکال پایه برای سطح نام برده شدند.
کره، مکعب و هرم را نیز می توان به عنوان اجسام هندسی پایه نام برد. این سه نوع حجم به طور کاملا منظم به ندرت در طبیعت دیده می شوند. اما به طور کلی همه ی حجم های طبیعت از ترکیب یا تغییر شکل این سه حجم پایه و هندسی بوجود می ایند. حجم می تواند تو حالی یا توپر باشد. به همین نسبت درون یا بیرون آن اهمیت پیدا می کند. معمولا فضایی را که حجم اشغال می کند، مثبت می گویند و فضای پیرامون آن یا مابین دو حجم و یا حفره ی میان یک حجم توخالی را فضای منفی و گاه حجم منفی می نامند، مثل فضای داخل یک لوله قطور.
در ادامه بیشتر بخوانید:
1- مداد طراحی 2-موقعیت نقطه در تصویر 3- سطح در طراحی 4-کاربرد نقطه در ارتباط تصویری