انواع دستگاه ها و آوازهای ایرانی
در موسیقی ایرانی انواع دستگاه های موسیقیایی وجود دارد. هر کدام از این دستگاه ها حالات روانی متفاوتی را در ما ایجاد می کند.
* دستگاه شور: آگاهی - درک- تفکر و اندیشه
* آواز دشتی: سوز و گداز- گریه و مویه
* آواز ابوعطا: گله و شکایت
* آواز افشاری: افسوس و حسرت- هجران از معشوق
* آواز بیات ترک: تعلیم- شادی درون
* دستگاه همایون: متانت- سربلندی- نصیحت و پذیرش
* آواز اصفهان: اوج احساس
* دستگاه سه گاه: بزم و شادمانی- شور و شوق
* دستگاه چهارگاه: ستیز و جنگ، حتی رو در روی معشوق- مقاومت و پیروزی- تلاش در رسیدن به آرزوهای دیرین عاشقی
* دستگاه ماهور: رویاپردازی- پرش از قله شادی به همراه ذهنی رویایی- آرزو
* دستگاه نوا: رازداری- حکایت
* دستگاه راست پنجگانه: ستایش معبود( خدا )- بزگمندی و تعریف
دانستنی هایی در باره انواع دستگاه ها
* آواز اصفهان
حالت: مناجات با خدا، متفکرانه
رنگ: سبز روشن
عنصر: شعله آتش
زمان شنیدن: قبل از طلوع آفتاب
آواز اصفهان مرموز، عمیق، راز و نیاز با خدا و متفکرانه است. آواز اصفهان وصف عشقی عرفانی، ندامت عشق و حسرت عشق گذشته است.
* دستگاه نوا
حالت: صلح آمیز، آرام، مقدس، هشدار دهنده
رنگ: شفافیت
عنصر: آتش همراه باد
زمان شنیدن: آخر شب
دستگاه نوا خاطرات دوری از عشق گذشته را بیان می کند.
قدمت این دستگاه به دوره ساسانیان مربوط می شود که ابن سینا هم به آن اشاره کرده است.
* دستگاه همایون
حالت: شاهانه، اشرافی، شادان
رنگ: آبی آسمانی
عنصر: باد یا نسیم
زمان شنیدن: بعد از غروب آفتاب
در دستگاه ماهور، گام منطبق بر گام ماژور می باشد، در راک ماهور می توان گریزی به شوشتری زد.
* دستگاه چهارگاه
حالت: قدرتمند، قهرمانیف جشن، عقل، تحرک میهن پرستانه
رنگ: زرد طلایی
عنصر: بخار
زمان شنیدن: 6 تا 8 صبح
از چهارگاه برای خواندن قطعات حماسی و پهلوانی شاهنامه استفاده می شود. چهارگاه تمام شدن عشق و نیز خوشحالی عشق، لاف و گزاف گویی در موفقیت عشق را بیان می کند.
*دستگاه راست پنجگانه
حالت: تمرکز
رنگ: برنزه روشن
عنصر: زمین
زمان شنیدن: 8 تا 10 صبح
راست پنجگانه شبیه ماهور به نظر می رسد، مقامی است برای هدایت به تفکر، تمرکز و روشنفکری که می تواند با دلایل منطقی مجالست کند.
*دستگاه سه گانه
حالت: درد، غصه، پشیمانی منجر به امید
رنگ: آبی لاجوردی تیره
عنصر: آب
زمان شنیدن: بعد از ظهر تا غروب آفتاب
دستگاه سه گانه بیانگر گذشته و موفقیت های عشقی و ندامت های آن است که منجر به امید می شود.
*آواز دشتی
حالت: دلخراش، شکوه آمیز
رنگ: قهوه ای
عنصر: زمین
آواز دشتی بازگو کننده عشق یکطرفه، ناله و حسرت از غم فراق است و زمان شنیدن این آواز از سر ظهر تا 4 بعداز ظهر است و بسیاری از آوازهای منطقه شمال ایران به ویژه در حاشیه دریای خزر مانند دیلمان و گیلکی به استان گیلان مربوط می شود.
*آواز افشاری
حالت: درد، رنج، ندامت
رنگ: قهوه ای
عنصر: زمین
زمان شنیدن: این آواز از سر ظهر تا 4 بعداز ظهر می باشد.
آواز افشاری بیان کننده شکوه، گله، ندامت جدایی را بیان می کند.
*آواز بیات ترک
حالت: نوستالژیک مذهبی
رنگ: سیاه
عنصر: زمین
بهترین زمان شنیدن: این آواز از سر ظهر تا 4 بعد از ظهر می باشد.
بیات ترک غم غربت، حسرت گذشته، حالتی متفکرانه و مذهبی دارد و بعضی گوشه های ترک برای خواندن آوازهای مذهبی اسلامی نظیر اذان استفاده می شود.
* آواز ابوعطا
حالت: محرک
رنگ: بنفش یا فهوه ای روشن
عنصر: زمین
زمان شنیدن: آواز ابوعطا از سرظهر تا 4 بعداز ظهر می باشد.
ابوعطا بیان کننده عشق گذشته در یک پیر طریقت با امید و آرزویی بالاست.
در ادامه بیشتر بخوانید