حافظه
حافظه یکی از اصلی ترین اندام های بدن انسان است. اندامی که نقش رهبری و هدایت جسم آدمی را به عهده دارد. خداوند برای تمامی انسان ها در اعصار و قرون متفاوت مغزی آفریده که برای تمامی افراد در همه زمان ها و مکان ها از یک ویژگی و توانمندی یکسانی برخوردار است.
همانطور که خداوند برای همه انسانها نعمتی مشترکی مثل آب را آفریده و تماما این آبها دارای فرمول یکسانی است و فرمول آن H2O است و در هیچ زمانی تغییر نمی کند.
حافظه هم برای همه انسانها به طور یکسانی با ویژگی ها و توانمندی های یکسانی آفریده شده است؛ شاید بعضی افراد با شنیدن این جمله بپرسند که پس چطور می شود که ما افرادی در سطوح مختلف هوش قرار دارند، مثلا یک تعداد افراد را نابغه، یک تعداد از انسان ها را کم هوش و... می نامیم؛ این بستگی به میزان استفاده و کاربرد انسانها دارد و همچنین شرایط متفاوت محیطی و اکتسابی بستگی دارد. برای فهم بهتر مطلب به مثال توجه کنید.
تصور کنید که فردی مثل مایکل شوماخر یک ماشینی دارد که مناسب مسابقه فرمول یک است؛ چیزی که از او در زمان های مختلف دیده ایم اینست که همواره نفر اول مسابقه فرمول یک شده است. همواره و همواره. اما این بار مایکل را ببینیم که به دلیل بی حوصلگی و عوامل دیگری تمام تلاش خود را به کار نگیرد و نهایت توانمندی خودش را استفاده نکند و سرعت حرکت ماشینش را کم کند، به تعداد زیاد ترمز بگیرد و یا هر عامل دیگری ... او را می بینیم که اینبار نفر اول مسابقه فرمول یک نمی شود؛ حالا آیا راننده تغییر کرده است؟ آیا ماشین مسابقه با ماشین دیگر جابه جا شده است؟ مسلما جواب هر دو سوال خیر است. نه راننده و نه ماشین هیچ کدام تغییر نکرده است و هر دو آیتم همان آیتم های قبلی هستند؛ پس چه چیزی باعث شده که این بار مایکل موفق نشده است؟ مسلما جواب سوال را باید در نحوه استفاده و کاربرد آیتم ها جستجو کرد. چرا که توانمندی هم برای ماشین و هم برای راننده به صورت بالقوه وجود دارد و فقط نیاز به بالفعل کردن و بروز آن دارد.
مساله بعدی که در بحث حافظه مطرح است و کارشناسان اهل فن از آن بارها و بارها صحبت می کنند؛ انواع و تقسیم بندی حافظه است؛ به سه دسته تقسیم می شود؛
1. کوتاه مدت 2. میان مدت 3. بلند مدت
1. ما در دنیای پیرامون با داده ها، اطلاعات، تصاویر، فرمول ها، دستورالعمل ها، نشانی ها، ویدیوها، مکانها و ... برخورد داریم. روزانه حجم زیادی از این نمونه آیتم ها و موارد با حافظه ما در حال اتصال و برخورد است و در این بین حافظه کوتاه مدت اولین سطح از حافظه است که در برخورد با این آیتم ها قرار دارد. این آیتم ها وارد این حافظه کوتاه مدت می شوند و چنانچه یکسری فعالیتها برای تثبیت این اطلاعات و داده ها انجام نشود و وارد حافظه میان مدت و به دنبال آن وارد حافظه بلند مدت نشود محکوم به فراموشی و نابودی است.
چه بسا ما در بسیاری زمانها و مکانها میزان زیادی زمان و پول خود را صرف آموزش این داده ها انجام می دهیم و در ابتدا همه آنها را به حافظه کوتاه مدت وارد می کنیم؛ چنانچه تلاشی برای انتقال آنها انجام ندهیم همه آن انرژی ها و هزینه ها نابود شده است.
برای توضیح بهتر مطلب با این مثال پیش برویم که ما برای شکار پرنده ای قفسی را تعبیه می کنیم و کلی زمان و انرژی صرف به دام انداختن پرنده ها( اطلاعات) در قفس( ذهن) می کنیم ولی با کوچکترین بی دقتی کاری انجام می دهیم که پرنده که به شکار گرفتار می شود از چنگ ما می گریزد. در نهایت ما حجم زیادی از انرژی و توان خود را از دست می دهیم. در واقع ما برای حفظ این مهم مسئولیت خطیری به عهده داریم که انرژی هایمان را هدر ندهیم.
روش کار حافظه کوتاه مدت به این شکل است که به این دلیل که ما در دنیایی زندگی می کنیم که با حجم انبوهی از اطلاعات مواجه هستیم و برای جلوگیری از همهمه و به هم ریختگی ذهنی خداوند ویژگی ای در ما نهاده است و آن نعمت فراموش کردن است؛ چرا که اگر ذهن فراموش نمی کرد ما روزانه با حجم عظیمی از اطلاعات مواجه بودیم که قادر به پردازش و جایگذاری درست و به جای ان در ذهن خود نبودیم و این است که ما بسته به علایق و زمینه های ذهنی و روحی و پرورشی و تربیتی مان اطلاعات مورد نیاز و دلخواه خود را بعد از غربال کردن اطلاعات ناکارآمد در حافظه خود جایگذاری کرده و چه بسا گاهی برای همیشه در اعماق اندیشه خود ماندگار می کنیم.
برای حافظه کوتاه مدت چون حافظه موقت ماست؛ همانند کار حافظه موقت کامپیوتر( RAM) که به کمک آن ویدیویی آموزشی را در کامپیوتر نمایش می دهیم ولی در هارد(HARD) ذخیره نمی کنیم و پس از خارج کردن سی دی(CD) از کامپیوتر خارج می کنیم اطلاعات هم حذف می شود.
ظرفیت این حافظه کوتاه مدت محدود است و 7 جایگاه برای ان تعبیه شده است برای جایگذاری 7 داده و اطلاعات که اگر برای مثال در مکانی یا زمانی نیاز به یادسپاری اسامی باشد؛ تعداد 7 تا از این اسامی به ترتیب در جایگاه های شماره 1 الی 7 قرار می گیرد؛ و زمانی که نیاز است که اسم 8 ام یا 9 ام و به بالا هست به دلیل اینکه تمامی این 7 جایگاه اشغال شده است و فضای خالی برای قرار گرفتن اسامی بیشتر نیست؛ این اسامی به آرامی شروع به خارج شدن از جایگاه اول می کنند و اسم جایگاه اول از آن خارج می شود؛ اسم خانه شماره 2 در جایگاه شماره 1 می نشیند و اسم خانه شماره 3 در جایگاه شماره 2 می نشیند و به همین ترتیب این اسامی هر کدام به یک خانه به عقب باز می گردند و جایگاه شماره 7 برای قرارگیری اسم شماره 8 خالی می شود. پس با توجه به اینکه زمان ماندگاری داده ها در حافظه کوتاه مدت کوتاه هست ما موظف هستیم که در حفظ آنها کوشا باشیم.
از بعد دیگر ذهن دارای لایه های متفاوتی است:
1. مغز قدیم که درونی ترین بخش مغز است و امکان دسترسی به آن بسیار ضعیف است و وظیفه آن حفظ بقای انسان است و 24 ساعت روز و 7 روز هفته کار می کند.
2. مغز میانی که سطح دسترسی به آن از مغز قدیم آسان تر است و محل قرارگیری خاطرات و احساسات است؛ همانند زمانی که عطری خاص به مشام ما می رسد و ما را به یاد خاطره ای در زمان های بسیار قدیم می اندازد.
3. مغز جدید که به آن کورتکس مغز گویند؛ وظیفه آن یادگیری است؛ زمانی که ما در حال آموزش مبحثی جدید از علم هستیم. تنها بخشی از مغز است که زمانی که ما در خواب بسر می بریم این بخش از مغز هم خواب است. حتی زمانی هم که در حال آموزش مطلبی نیستیم و یا در حال تماشای تلویزیون هستیم این بخش از مغز در حال استراحت است.
در انتها می پردازم به این نکته که آیا من در حال آموزش ریاضی هستم، شیمی آموزش می بینیم، کتاب فارسی مطالعه می کنم؛ برای ذهن تفاوتی ندارد که ما در حال آموزش کدام درس است؛ در همه این حالت ها به یک میزان انرژی صرف می کند.
در ادامه بیشتر بخوانید:
1-انتقاد 2- کمبود موفقیت 3- بی راهه ای به نام بهانه 4- تولد سایه 5- کاش وقتی 20 ساله بودم